Kindersterfte gehalveerd maar nog niet op schema

Volgens de laatste cijfers uit het Levels and Trends in Child Mortality-Report is het wereldwijde kindersterftecijfer gedaald van 90 in 1990 tot 49 in 2013. Dat betekent dat er in 2013 nog 49 kinderen onder de vijf jaar oud per 1000 levendgeborenen stierven.
Het totale aantal overleden kinderen onder de vijf is gedaald van 12,7 miljoen naar 6,3 miljoen in 2013.

Op wereldniveau is de doelstelling voor millenniumdoel 4 (het terugbrengen van de kindersterfte met tweederde) ruim één jaar voor de deadline nog niet gehaald.

Verschillende regio’s hebben de doelstelling al wel gehaald, zoals Oost-Azië, Latijns-Amerika en Noord-Afrika. West-Azië en Zuidoost-Azië zitten daar vlak bij.

Positief is dat in de periode van 2005-2013 de jaarlijkse reductie van kindersterfte drie maal zo snel is gegaan dan in de periode 1990-1995. Maar om de doelstelling eind 2015 te halen zal het tempo nog verder omhoog moeten.

Zie ook: 2014 Addendum for Goal 4 on child mortality en Levels and Trends in Child Mortality-Report 2014.

Van acht naar twaalf doelen

Op 31 mei heeft het High level panel van de VN zijn rapport gepresenteerd over de toekomst van de millenniumdoelen. De acht millenniumdoelen zijn aangepast en uitbreid tot in totaal twaalf doelen. Belangrijkste toevoegingen zijn vrede en veiligheid, klimaat en duurzaamheid. Daarmee komt het panel tegemoet aan eerdere kritiek op de millenniumdoelen (zie punt 3 onder discussies).

Waar millenniumdoel 1 nog spreekt van een halvering van de armoede in 2015 wordt nu de lat hoger gelegd: in 2030 moet alle extreme armoede zijn verdwenen.

Feitelijk zijn er niet vier, maar zeven nieuwe doelen toegevoegd aan de oude lijst. Immers: de millenniumdoelen 4, 5 en 6 zijn samengevoegd tot het nieuwe doel Ensure healthy lives.

De formuleringen van de twaalf doelen zijn nu nog abstracter dan bij de millenniumdoelen het geval was. Waar Reduce Child mortality als een redelijk concrete doelstelling klinkt, geldt dat een stuk minder voor het abstractere Ensure healthy lives. De grote vraag is of deze doelen net zo omarmd zullen worden als de millenniumdoelen en dezelfde mobiliserende werking zullen hebben.

Deze lijst van 12 doelen is nog niet de definitieve lijst. In september van dit jaar zal het rapport van het High level panel worden besproken tijdens de jaarlijkse vergadering van de VN. Het rapport van de werkgroep die werd opgericht na RIO+20 volgt in een later stadium.

De twaalf doelen zoals geformuleerd door het High level panel:

1. End poverty
2. Empower girls and women and achieve gender equality
3. Provide quality education and lifelong learning
4. Ensure healthy lives
5. Ensure food security and good nutrition
6. Achieve universal access to water and sanitation
7. Secure sustainable energy
8. Create jobs, sustainable livelihoods, and equitable growth
9. Manage natural resource assets sustainably
10. Ensure good governance and effective institutions
11. Ensure stable and peaceful societies
12. Create a global enabling environment and catalyse long term finance

> Zie ook A new global partnership: Eradicate poverty and transform economies through sustainable development

Afrika en de millenniumdoelen

In het onlangs gepubliceerde Vlaamse MO paper ‘Hoe komt het dat Afrika de millenniumdoelstellingen niet haalt’ geeft auteur Dimitri Van den Meerssche antwoord op deze vraag door te wijzen op het falend ontwikkelingssamenwerkingsbeleid. In navolging van vermaarde critici als William Easterly en Dambisa Moyo wijst hij op de corrumperende werking van ontwikkelingshulp en hekelt hij het plandenken van millenniumdoelenapologeten als Jeffrey Sachs.

Hoewel zijn inhoudelijke kritiek op het ontwikkelingsbeleid an sich dus niet nieuw is, ziet hij twee zaken over het hoofd. In de eerste plaats overschat hij de rol van ontwikkelingssamenwerking in de sociale en economische ontwikkeling van landen. Ontwikkelingshulp maakt tegenwoordig nog maar een fractie uit van de totale buitenlandse inkomsten van een ontwikkelingsland. Het geld dat migranten naar hun land van herkomst sturen (remittances) en de sterk toenemende buitenlandse investeringen wegen inmiddels veel zwaarder.

Daarnaast zijn er talloze andere bekende factoren die bepalen of een land tot succesvolle ontwikkeling kan komen. Denk aan klimatologische omstandigheden, de mate van goed bestuur, de aanwezigheid van bodemschatten en culturele gewoonten. Ontwikkelingshulp alleen kan daardoor niet verantwoordelijk worden gemaakt voor het succes dan wel falen van landen. Er spelen veel meer factoren mee.

In de tweede plaats – en belangrijker – doet de generalisatie in zijn titel onrecht aan de enorme verschillen die er zijn tussen de Afrikaanse landen. De problemen en achterstand gelden vooral voor de Afrikaanse landen die zich in een conflictsituatie bevinden of daar net uit komen. Deze fragiele staten scoren inderdaad slecht op de millenniumdoelen.

Voor andere Afrikaanse landen ziet het beeld er een stuk rooskleuriger uit. Van den Meerssche lijkt volledig voorbij te gaan aan de opmerkelijke winst die veel landen ook in Sub-Sahara Afrika hebben geboekt op de millenniumdoelen. Zo is het percentage aidsdoden in landen als Zambia, Botswana, Ethiopië, Zimbabwe, Burundi en Rwanda tussen 2005 en 2011 meer dan gehalveerd. En juist in Sub-Sahara Afrika is – mede dankzij ontwikkelingshulp – via grootschalige vaccinatiecampagnes de sterfte door mazelen met maar liefst 85 procent gedaald.

Rwanda en Ethiopië
Laten we eens kijken naar twee landen in deze regio die nog niet zo lang geleden er dramatisch voor stonden, maar nu de meeste millenniumdoelen lijken te gaan halen. De cijfers zijn afkomstig van de United Nations Statistics Division.

In Rwanda ging in 2001 nog slechts 75 procent van de kinderen naar de basisschool, inmiddels is dat bijna 99 procent. Op kinder- en moedersterfte is forse winst geboekt: het kindersterftecijfer daalde van 156,3 in 1990 naar 54,1 in 2011 en het moedersterftecijfer daalde van 910 in 1990 naar 340 in 2010. Ook in de bestrijding van tbc is aanzienlijke winst behaald: de prevalentie daalde van 521 in 1990 naar 128 in 2010.

En in Ethiopië, het land dat in de jaren ’80 nog door extreme hongersnood werd geteisterd, daalde het kindersterftecijfer van 198,3 in 1990 naar 77 in 2011. Het moedersterftecijfer daalde van 950 in 1990 naar 350 in 2010. En het percentage kinderen dat naar de basisschool gaat is sinds 1999 meer dan verdubbeld, van 36,6 procent naar 82,2 procent in 2010.

De auteur stelt ‘Ik weet niet of iemand nog twijfelt, maar het is stilaan wel duidelijk dat zwart Afrika de doelen niet haalt’. De VN-cijfers geven toch een genuanceerder beeld.

Zie ook:
‘Rwanda: Gains made against poverty, a lesson for others’. UNDP.org
‘Ethiopia well placed to achieve MDGs: UNDP’ Waltainfo.com

Opmerkelijke winst in de bestrijding van hiv/aids

UNAIDS maakte deze week bekend dat de laatste jaren aanzienlijke vooruitgang in de bestrijding van hiv/aids is geboekt. Het aantal mensen dat wereldwijd sterft aan de gevolgen van aids is tussen 2005 en 2011 gedaald met 24 procent. Ook is het aantal nieuw geïnfecteerden met 20 procent gedaald sinds 2001. In 2011 raakten 2,5 miljoen mensen besmet, terwijl dat er in 2001 nog 3,2 miljoen waren.

Daarmee lijkt het target ‘stoppen van de opmars van hiv/aids’ onder millenniumdoel 6 te worden gehaald. Over de bestrijding van tbc en malaria (andere target onder het zesde millenniumdoel) was al eerder positief nieuws te melden, zie tussenstand millenniumdoel 6.

De winst in de bestrijding van hiv/aids is vooral geboekt in Sub-Sahara Afrika, de regio die eind jaren ’90 het zwaarst werd getroffen door de ziekte. Zo is het percentage aidsdoden in landen als Zambia, Botswana, Ethiopië, Zimbabwe, Burundi en Rwanda tussen 2005 en 2011 meer dan gehalveerd.

Het succes is toe te schrijven aan het fors toenemend aantal mensen dat inmiddels antiretrovirale behandeling krijgt. Tussen 2009 en 2011 steeg het aantal mensen dat toegang tot deze behandeling met 63 procent. Toch hebben wereldwijd zo’n 7 miljoen geïnfecteerden nog geen toegang tot deze behandeling.

Ondanks deze winst in grote delen van de wereld is in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Centraal-Azië sprake van een omgekeerde trend: daar is het aantal hiv-geïnfecteerden de laatste jaren juist gestegen.

Zie ook: Rapport UNAIDS, 20 november 2012

Nieuwe cijfers FAO brengen millenniumdoel 1 binnen bereik

Eerder dit jaar was al bekend geworden dat het target onder millenniumdoel 1 ‘halvering van de armoede’ ruim voor de deadline van 2015 is gehaald. Uit nieuwe cijfers van de FAO (Voedsel- en Landbouworganisatie) blijkt dat ook het target ‘halvering van de honger’ binnen bereik is komen te liggen.

In het rapport The state of food insecurity in the world wordt gesteld dat jarenlang van foutieve cijfers was uitgegaan. Tot voor kort dacht men dat in 1990 nog 833 miljoen mensen ondervoed waren. Dat getal is bijgesteld tot 980 miljoen. En in 1990 lag het percentage niet op 20 procent zoals eerder werd aangenomen, maar op 23,2. Inmiddels ligt dat percentage op 14,9 procent. Als de daling in hetzelfde tempo doorgaat als de afgelopen jaren komt het percentage in 2015 uit op 12,5 procent. Bijna genoeg voor het millenniumdoel van 11,6 procent.

En sinds 2008 ligt het aantal mensen met honger in ontwikkelingslanden stabiel op 852 miljoen, 168 miljoen mensen minder dan in 2009 nog werd gedacht. In dat jaar ging men er vanuit dat het aantal was gestegen tot meer dan een miljard.

Maar de FAO brengt in haar rapport zeker niet alleen goed nieuws. Zo is Afrika de enige regio in de wereld waar het aantal mensen met honger sinds 1990 is gestegen, van 175 miljoen tot 239 miljoen in 2012. En hoewel het percentage hongerigen ook in Afrika over de hele periode 1990 – 2012 is gedaald, stijgt dit sinds 2009 weer.

Ook is zorgelijk dat in de ontwikkelde landen het aantal mensen met honger de laatste jaren is gestegen, van 13 miljoen in 2005 tot 16 miljoen in 2012. Daarmee is een einde gekomen aan de winst die tussen 1990 en 2005 was geboekt: in 1990 stond het cijfer nog op 20 miljoen.

Zie ook:
– Duurder voedsel leidt niet tot meer honger in Resource (Wageningen UR, 12 oktober 2012)
– Rapport The Global Hunger Index 2012 (IFPRI, 11 oktober 2012)

Bron: FAO

UNICEF: kindersterfte verder gedaald

Uit een nieuw rapport van UNICEF blijkt dat de wereldwijde kindersterfte ook in 2011 verder is gedaald. Stierven er in 1990 nog 12 miljoen kinderen onder de vijf jaar, in 2011 is dat aantal gedaald tot 6,9 miljoen. In 2010 ging het nog om 7,6 miljoen kinderen.

Het kindersterftecijfer daalde wereldwijd van 87 sterfgevallen per 1000 levendgeborenen in 1990 naar 51 per 1000 in 2011. In alle regio’s, behalve Sub-Sahara Afrika en Zuid-Azië is het sterftecijfer met minstens de helft gereduceerd. In Oost-Azië daalde het sterftecijfer van 48 naar 18, in Latijns-Amerika van 53 naar 19. In Sub-Sahara Afrika daalde het sterftecijfer van 178 naar 109 en in Zuid-Azië van 119 naar 62. Om millenniumdoel 4 te halen moet het wereldwijde sterftecijfer in 2015 zijn teruggebracht tot 29.

Een aantal landen met een zeer hoge kindersterfte in 1990 waaronder Oost-Timor, Laos, Rwanda en Bangladesh hebben de kindersterfte inmiddels met tweederde weten terug te brengen.

Dankzij de succesvolle aanpak van ziektes als polio, mazelen en malaria en een verbeterde hygiëne is de kindersterfte de laatste twintig jaar sterk afgenomen. De grootste winst is geboekt in de periode vanaf 2000, toen de millenniumdoelen van start gingen. Maar ondanks deze positieve ontwikkeling ligt millenniumdoel 4 – het terugbrengen van de wereldwijde kindersterfte met tweederde – nog niet op schema.

Zie ook Levels & Trends in Child Mortality (rapport UN Inter-agency Group for Child Mortality Estimation, 13 september 2012)

Achterblijven Afrika op millenniumdoel 7 miskent winst afzonderlijke landen

In een artikel in The Guardian over de sterke toename van cholera in West-Afrika wordt gesteld dat Sierra Leone, Ghana, Niger en Guinea tekort schieten om het sanitatietarget onder millenniumdoel 7 te halen. En in het vorige maand verschenen Millennium Development Goals Report staat dat millenniumdoel 7 vooral vanwege de achterstand van Sub-Sahara Afrika niet gehaald dreigt te worden.

Deze conclusies doen onrecht aan de soms forse winst die veel Afrikaanse landen ook op dit millenniumdoel hebben gehaald. Maar vanaf het begin van de millenniumdoelen in 2001 was al duidelijk dat het voor de meeste Afrikaanse landen een vrijwel onmogelijke opgave zou zijn om het target te halen.

Angola
Door de formulering namelijk van het target -halvering van het percentage mensen zonder toegang tot sanitaire voorzieningen – zal in Sub-Sahara Afrika bij gelijkblijvend tempo alleen Angola het doel in 2015 halen. In dit land had 29 procent van de bevolking in 1990 toegang tot sanitaire voorzieningen. In 2010 was dat gestegen tot 58 procent en daarmee ligt Angola op schema voor 2015. Maar zelfs landen als Zuid-Afrika en Mauritius, waar in 2010 respectievelijk 79 en 89 procent van de bevolking toegang heeft, halen het doel niet. Dit vanwege hun relatief hoge uitgangsposities in 1990 (namelijk 71 en 89 procent).*

Wel hebben vrijwel alle landen in Sub-Sahara Afrika sinds 1990 winst geboekt op dit doel. Neem Ethiopië. In 1990 had nog maar 3 procent van de bevolking toegang tot sanitaire voorzieningen, inmiddels is dat gestegen tot 21 procent. Maar om het doel in 2015 te halen moet dat percentage nog eens meer dan verdubbeld worden tot 49 procent, een onmogelijke opgave in zo’n kort tijdsbestek.

Andere landen die flinke winst hebben geboekt zijn de Centraal Afrikaanse Republiek (percentage steeg van 11 procent in 1990 tot 34 procent in 2010), Rwanda (van 36 naar 55) en Botswana (van 38 tot 62 procent).

Nigeria
Alleen in Nigeria is de situatie sinds 1990 duidelijk verslechterd, het percentage van de bevolking met toegang tot sanitatie daalde van 37 naar 31. En in Soedan en Zimbabwe is in 2010 het percentage vrijwel hetzelfde gebleven als in 1990 (respectievelijk 26 en 40 procent).

Zelfs de vier in The Guardian genoemde landen hebben sinds 1990 vooruitgang geboekt, met in drie gevallen een verdubbeling van het percentage mensen met toegang tot sanitaire voorzieningen. Maar dit neemt niet weg dat de achterstand nog heel fors is. Met gemiddeld slechts 14 procent toegang is het verschil groot met de andere landen op het continent.

De millenniumdoelen geven al met al een prima beeld van de voortgang op mondiaal en regionaal niveau maar zeggen dus weinig over de ontwikkeling van individuele landen. De econoom William Easterly bracht dit al eerder ter sprake. Lees meer over deze en andere kritiek op de millenniumdoelen in discussies.

*Bron: United Nations Statistics Division

Nederlander Polman in High level panel van Ban Ki-moon

VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon heeft de namen bekend gemaakt van het High Level panel dat zich bezig moet gaan houden met de internationale ontwikkelingsagenda na 2015.

De Nederlander Paul Polman, CEO van Unilever, is een van de 23 nieuwe leden van het panel. Samen met het drietallige voorzitterschap dat al eerder door Ban Ki-moon was aangekondigd bestaat het panel nu uit 26 leden, afkomstig uit evenzoveel landen. Eind september zal het panel voor het eerst bijeen komen.

Opnieuw wordt benadrukt dat het panel nauw zal samenwerken met de nieuwe internationale werkgroep waartoe in Rio+20 is besloten.

Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Ben Knapen is tevreden over de aanstelling van Polman. ‘De keuze voor de heer Paul Polman is uitstekend. Hij is het boegbeeld van een bedrijf dat internationaal bekend staat als voorloper op het terrein van duurzaamheid’, aldus Knapen in een persbericht.

VN-task team doet voorzet voor post-2015 agenda

In september 2011 riep VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon een task team in het leven, dat een begin zou moeten maken met de zogeheten post-2015 agenda. Dit task team heeft nu zijn eerste rapport opgeleverd: Realizing the Future We Want for All.

Het rapport is bedoeld ter ondersteuning van het High level panel dat zich bezig houdt met de formulering van nieuwe duurzame ontwikkelingsdoelen na 2015. En ook wil het task team de internationale werkgroep in oprichting (waartoe in Rio is besloten) van advies voorzien.

Nieuwe ontwikkelingsdoelen
Het task team bepleit in zijn rapport om de nieuwe ontwikkelingsdoelen na 2015 te laten voortborduren op de successen van de millenniumdoelen. Dat betekent dat opnieuw een groep concrete, universeel toepasbare doelen, targets en indicatoren zou moeten worden geformuleerd. Wel zou daarin meer aandacht moeten zijn voor nationale en regionale verschillen, dus geen ‘one size fits all’.

Volgens het task team zou net als bij de millenniumdoelen in de post-2015 agenda menselijke ontwikkeling en het uitroeien van armoede centraal moeten staan. Maar daarnaast moet deze agenda ook rekening houden met belangrijke elementen die in het millenniumdoelenconcept onvoldoende naar voren zijn gekomen.

Zo noemt het task team onder meer het terugbrengen van ongelijkheid binnen en tussen landen, het tegengaan van klimaatverandering, het streven naar duurzame ontwikkeling, een betere bescherming tegen natuurrampen, rekening houden met nieuwe demografische verschuivingen, het versterken van vrede en veiligheid en het respecteren van mensenrechten en culturele diversiteit. (zie meer over de tekortkomingen van de millenniumdoelen in Discussies).

Overloading
Kortom, een duidelijk pleidooi voor een meer veelomvattender, ‘holistischer’ benadering dan bij de millenniumdoelen het geval is. Erg lastig is het dan wel om het aantal doelen beperkt te houden. Het task team waarschuwt – terecht – voor ‘overloading’ en ziet de uitwerking van een compacte lijst met nieuwe duurzame ontwikkelingsdoelen als de grote uitdaging voor de komende periode. Daar zullen zowel het High level panel als de internationale werkgroep hun handen meer dan vol aan hebben.

Het is de bedoeling dat in februari 2013 het High level panel zijn rapport met aanbevelingen zal opleveren, gevolgd door dat van de internationale werkgroep in september van hetzelfde jaar.

MDGs 2.0
In een interessant artikel getiteld ‘MDGs 2.0: What Goals, Targets, and Timeframe?‘ laten Jonathan Karver, Charles Kenny en Andy Sumner al een concrete lijst met mogelijke duurzame ontwikkelingsdoelen zien, op een vergelijkbare manier geformuleerd als in de Millenniumverklaring van 2000. Voorgestelde einddatum van deze doelen: 2030.

VN toont successen in nieuwste millenniumdoelenrapport

Drie jaar voor de deadline van 2015 meldt de VN in haar jaarlijkse voortgangsrapport flinke winst op de millenniumdoelen. Het Millennium Development Goals Report 2012 dat de VN op 2 juli publiceerde ademt vertrouwen en optimisme uit. Drie targets zijn nu al gehaald. Zoals ‘halvering van de armoede’, het target onder millenniumdoel 1 en ‘halvering van het percentage mensen zonder toegang tot schoon water’ (onder millenniumdoel 7).

Ook het target ‘verbetering van de levens van 100 miljoen sloppenwijkbewoners’ onder millenniumdoel 7 is nu al gehaald dankzij verbeterde omstandigheden voor inmiddels zeker 200 miljoen mensen. Dat betekent overigens zeker niet dat het aantal sloppenwijkbewoners is gedaald, zoals te lezen was op onder andere NU.nl.

Millenniumdoel 3 lijkt op basis van de laatste cijfers in 2015 te worden gehaald aangezien de kloof tussen jongens en meisjes in het primair en het hoger onderwijs is verdwenen. In het voortgezet onderwijs is dat bijna het geval.

Millenniumdoel 6 laat eveneens een positief beeld zien. De verdere opmars van zowel malaria, tbc en hiv/aids lijkt tot staan te zijn gebracht. Als de winst van de laatste jaren kan worden volgehouden zullen ook deze targets in 2015 worden gehaald.

En hoewel nog niet op schema om gehaald te worden in 2015, hebben millenniumdoel 4 en millenniumdoel 5 (minder kinder- en moedersterfte) forse winst geboekt, meer dan eerder werd verwacht. Zo is de moedersterfte inmiddels vrijwel gehalveerd ten opzichte van 1990.

Maar het gaat zeker niet met alle doelen goed. Weliswaar is het percentage van de bevolking in de arme landen dat ondervoed is, gedaald van 20 procent in 1990 naar 15 procent in 2008 (target onder millenniumdoel 1). Maar bij een onveranderd tempo zal deze doelstelling van 10 procent niet worden gehaald in 2015. Ook ligt de halvering van het percentage mensen dat geen toegang heeft tot sanitaire voorzieningen (target onder millenniumdoel 7) nog niet op schema. En het target onder millenniumdoel 6 dat stelt dat er al in 2010 universele toegang tot de behandeling van hiv/aids moet zijn is niet gehaald.

Volgens de VN kunnen nog steeds alle millenniumdoelen in 2015 worden gehaald. Maar dan alleen als alle betrokken partijen zich aan de in 2000 gemaakte afspraken houden.

Ga voor uitgebreide voortgangsinformatie per doel naar Tussenstand millenniumdoelen.